مطابق حکم ماده (116) قانون اساسی ج.ا.ا ، قوه قضائیه رکن مستقل دولت جمهوری اسلامی افغانستان میباشد.
قوه قضائیه مرکب است از: ستره محکمه محاکم استیناف ومحاکم ابتدائیه که تشکیلات وصلاحیت آنها توسط قانون تنظیم می گردد.

معرفی ستره محکمه درنظام قضائی افغانستان

ترکیب قوه قضائیه بعد ازتشکیل ستره محکمه جدیدبموجب قانون تشکیل وصلاحیت محاکم مصوب سال1384 قرارذیل است:

1. ستره محکمه.
2. محاکم استیناف.
3. محاکم ابتدائیه.

برحسب ماده(116) قانون اساسی، ستره محکمه بحیث عالیترین ارگان قضائی دررأس قوه قضائیه کشورقراردارد.

ستره محکمه تشکیل از (9) عضو بوده و یکتن از جانب رئیس جمهوربه حیث رئیس تعین میگردد.

شورای عالی دارای صلاحیت های ذیل میباشد .

الف : درساحه قضایی

1. تجدید نظر برفیصله های محاکم به سبب ظهوردلایل جدید بر اساس اعتراض طرف دعوی ، طبق احوال پیش بینی شده در این قانون و سایرقوانین .
2. حل تنازع صلاحیت محاکم مطابق به احکام قانون .
3. تفویض صلاحیت رسیدگی قضیه از یک محکمه به محکمه دیگر بر اساس تقاضای لوی ځارنوال یا طرف دعوی در حال موجودیت دلایل موجه و ضرورت غیرقابل رفع مطابق به احکام قانون .
4. اتخاذ تصمیم در مورد اعاده تبعه خارجی که مظنون یا متهم به جرم بوده ، به دولت خارجی مطابق احکام قانون.
5. اتخاذ تصمیم درمورد تسلیبم دهی تبعه کشور که مظنون یا متهم به جرم بوده ، به دولت خارجی در حدود حکم ماده (28) قانون اساسی .
6. بررسی استهداآت و ارایه توضیحات برای محاکم به منظورتطبیق سالم قانون وتامین وحدت رویه قضایی .
7. بررسی و تصویب مقررات ، لوایح ، تعلیماتنامه ها و رهنمودها .
8. رسیدگی به انفصال موقت قضات از وظیفه در صورت ارتکاب جنحه یا جنایت تا زمان منظوری عزل قضات از طرف رئیس جمهورطبق احکام این قانون.
9. محاکمه قضات در جرایم ناشی از وظیفه .

ب – درساحه اداری:

1. بررسی تشکیل و بودجه قوه قضائیه .
2. تصویب و پیشنهاد انسلاک قضائی ، تقرر ، تبدل ، ترفیع ، قبولی استعفاء ، تمدید خدمت ، تقاعد ، رفع تقاعد و سایر امورذاتی قضات طبق احکام قانون .
3. تصویب پیشنهاد تاسیس محاکم و تعیین صلاحیت قضائی و اداری آنها مطابق به احکام این قانون به مقام ریاست جمهوری .
4. تصویب پیشنهاد تعیین قضات و مستشاران قضائی به مقام ریاست جمهوری مطابق احکام قانون .
5. تآمین تسهیلات لازم به منظورپیشبرد فعالیت محاکم .
6. اتخاذ تدابیرلازم جهت فراهم شدن امکانات آموزش قضائی به منظورارتقای سطح دانش حقوقی قضات و سایرمنسوبین .
7. اتخاذ تدابیرلازم به منظورتدارک و تدویربرنامه های آموزشی برای قضات و محررین و تنظیم امورمربوط به آن.
8. بررسی راپوراحصائیه سالانه و گزارش فعالیت های محاکم .
9. بررسی نتایج تفتیش ، تدقیق ومطالعات امورقضائی و اتخاذ تدابیربه منظوررفع نواقص ، توحید و انسجام اجراآت محاکم .
10. پیشنهاد عفو و تخفیف مجازات قضات محکوم علیه به مقام ریاست جمهوری .
11.  بررسی سایر وظایف و اعمال صلاحیت های که در این قانون ، قانون اساسی و سایر اسناد تقنینی ، تصریح شده است .

تفصیل تشکیلات قضائی درافغا نستان عبارتند از:

اول- درستره محکمه: دیوانهای مدنی، تجارتی ،جزاء عمومی، امنیت عامه ، جرایم نظا می ، جرایم علیه امنیت ومنفعت عامه ، حقوق عامه و دیوان رسیدگی به قضایای خشونت علیه زن و تخلفات اطفال .

وظایف هر دیوان را یک عضو ستره محکمه و تعدادی ازمستشاران قضائی به پیش میبرند .

دوم – محاکم استیناف:درمرکز هر ولایت یک ریاست محکمه استیناف وجودداردکه دارای دیوانهای ذیل می باشد:

• دیوان جزای عمومی.
• دیوان امنیت عامه.
• دیوان مدنی واحوا ل شخصیه.
• دیوان حقوق عامه.
• دیوان تجارتی.
• دیوان جرایم علیه امنیت داخلی و خارجی
• دیوان رسیدگی به قضایای خشونت علیه زن
• دیوان رسیدگی به تخلفات اطفال
• دیوان ترافیکی
• دیوان نظامی
• دیوان احوال شخصیه
• دیوان رسیدگی جرایم ناشی از فساد اداری

سوم – محاکم ابتدائیه:شامل محاکم ابتدائیه شهری درمراکز ولایات و محاکم ولسوا لی درمراکز هرولسوالی.

چهارم – سایر محاکم:مانند محاکم اطفال، محاکم رسیدگی به جرایم خشونت علیه زن ، محاکم مالیاتی ، محاکم غصب املاک دولتی محاکم فامیلی محاکم ابتدائیه تجارتی ودیوا ن موادمخدر.

پنجم : ادارات وثایق: این ادارات درمراکزتمامی ولایات قرارداشته اسنادموردضرورت مردم را توثیق مینمایندودرولسوالی هااموروثایق توسط محاکم ولسوالی انجام میشود.

تشکیلات مرکزی ستره محکمه:

بموجب قانون اساسی 1382 جهت تنظیم امور اداری محاکم وایجاد اصلاحات در قوه قضائیه آمریت عمومی اداری قوه قضائیه تشکیل گردیده که ازطریق ریاست های ذیل امور مربوط رااجراء می نمایند:

1. ریاست دفتر مقام: اموردفتر قاضی القضات، ملاقات ها، مسایل بین المللی وارتباط خارجه راتنظیم میکند.
2. ریاست تحریرات ستره محکمه: امور عرایض راتنظیم نموده روابط ستره محکمه را بامقام ریاست جمهوری، شورای ملی وسایر مراجع دولتی وغیردولتی برقرار می سازد.
3. ریاست دارالانشاء شورای عالی ستره محکمه: اموراجرائی وسکرتریت شورای عالی ستره محکمه را تنظیم، مصوبات، یادداشت ها، قرارها وفیصله های این شوری را تسوید ونهائی ساخته بعد ازتصویب به مراجع مربوط ابلاغ می نماید.
4. ریاست عمومی تدقیق ومطالعات : این ریاست استهداآت محاکم، ومسایل مربوط به ارتقای درجه کادرقضایی قضات رامورد غور ومطالعه قرارمیدهدونظریات تدقیقی را درمورد ابراز وجهت غور نهایی به شورای عالی ستره محکمه ارجاع می کند علاوتآ امورقوانین و لوایح قضائی تسوید و تدوین می نماید . و نیزمطالعات لازم حقوقی و قضایای به هدف توحید مرافق قضایی انجام بدهد .
5. ریاست تفتیش قضائی: امور محاکم رابطور عادی(نوبتی) درهرسه سال وبطوراختصاصی عندالایجاب مورد تفتیش عادی اقتضای قرا رمیدهد.
6. ریاست عمومی افتاء: دربرابر استعفتائیه های قضایی به صدورفتوا می پردازد.
7. ریاست نشرات: امورفرهنگی ونشراتی قوه قضائیه رادرزمینه های نشرمجله قضاء، جریده میزان، کتابخانه قضاء، نشرکتب ورساله های قضائی، تنظیم اجراء می نماید.
8. ریاست مالی وا داری : امور مالی ،اداری وحسابی ستره محکمه را طبق قوانین، مقررات ولوایح مربوط تنظیم می کند نیزموظف به حفاظت از املاک قوه قضائیه وساخت سازساختمان های جدید و حفاظت از انها است .
9. ریاست کنترول ومراقبت: وظیفه مبارزه بافساد اداری درصفوف قوه قضائیه را به عهده دارد.
10. ریاست منابع بشری : امورذاتی منسوبین قوه قضائیه رااعم از تقرر، تبدل، ترفیع و تقاعداجراء مینماید.
11. ریاست تعلیمات قضائی : امورستاژ قضایی را تنظیم نموده برنامه های آموزشی داخل خدمت برای قضات را به پیش میبرد .
12. ریاست پالسی و پلان : ریاست برنامه ساز بوده تمامی برنامه ها پلان ها و پالسیی های قوه قضائیه را ترتیب و گزارشات مختلف در زمینه را ترتیب و به مراجش ارسال میدارد .