اداره عالی مبارزه علیه فساد اداری، به اساس ماده پنجاهم، جزء سوم ماده هفتاد و پنجم قانون اساسی کشور، تحت نام ریاست عمومی مستقل مبارزه با ارتشاء و فساد اداری در ۲۴/۹/۱۳۸۲ هجری خورشیدی مطابق ۲۰۰۴ میلادی به منظور مبارزه علیه فساد اداری ایجاد گردیده است و این اداره به تهیه قانون مبارزه علیه فساد اداری پرداخت که در ۳ فصل و ۱۵ ماده بتاریخ ۶/۷/۱۳۸۳ هجری خورشیدی از طرف مجلس عالی وزراء به تصویب رسیده است و این اداره الی تأسیس اداره عالی نظارت، فعالیتهای ضد فساد را بدوش داشت، اما بنابر گسترش دامنه‌ی این پدیده‌ی شوم در تمامی بخشهای ادارات دولتی و غیر دولتی کشور، مسئولین دولت جمهوری اسلامی افغانستان سعی کردند که بعد از یک باز نگری عمیق از روند انکشاف باز سازی در کشور و دریافت کمکهای جامعه جهانی به اندازه‌ی که توقع میرفت در عرصه بازسازی و انکشاف کشور به صورت شفاف، مؤثر به مصرف نمیرسد و از سوی دیگر کشور ما کنفرانس پاریس را در قبال داشت که درین کنفرانس می بایست دولت تأثیر خوب کمکهای جامعه جهانی را در بازسازی و انکشاف کشور بازگو کند و از کشور های دوست کمک کننده خواهان کمکهای بیشتر گردد که درین عرصه نیز به چالشهای حیف و میل و موجودیت بیش از حد فساد اداری در کمکهای قبلی مواجه شد و هیئت افغانی به اعضای کنفرانس وعده سپرد که علیه فساد اداری مبارزه قاطعانه خواهد کرد.
بعد از بازگشت هیئت افغانی، رییس جمهور کمیسیونی را از اعضای بلند پایه دولتی تحت ریاست محترم قاضی القضات پوهاند عبد السلام (عظیمی) برگزید، تا فساد اداری را در کشور عمیقا بازنگری و ریشه یابی نموده ستراتژی و راه کارهای مؤثر و مثمر را در مبارزه علیه آن تهیه و ترتیب نمایند که بالاخره ستراتژی در اثر تلاشهای شبانه روزی کمیسیون اختصاصی تهیه و تصویب گردید و به اساس سفارش این ستراتژی دولت مکلف به انحلال ریاست مستقل مبارزه با فساد و ارتشاء و تأسیس اداره‌ی عالی نظارت بر تطبیق ستراتژی و طرز العمل اصلاح اداره و مبارزه علیه فساد اداری گردید.
علاوه بر پس منظر متذکره اداره‌ی عالی نظارت بر تطبیق ستراتژی مبارزه علیه فساد اداری به اساس ماده هفتم، هفتاد و پنجم و یکصد و چهلم قانون اساسی جمهوری اسلامی افغانستان به تأسی از فرمان شماره (۶۳) مورخ ۳۱ سرطان ۱۳۸۷ هجری شمسی مقام عالی ریاست جمهوری اسلامی افغانستان به منظور نظارت از تطبیق ستراتژی و طرز العمل اصلاح اداره و مبارزه علیه فساد اداری و تنظیم و همآهنگ سازی امور مربوط به مبارزه علیه فساد اداری بتاریخ ۲۸ عقرب سال ۱۳۸۷ هجری شمسی ایجاد و تأسیس گردید.
هدف ادارۀ عالی مبارزه علیه فساد اداری:
۱ – اتخاذ تدابیر جهت نظارت بر تطبیق ستراتژی و طرزالعمل اصلاح اداره ومبارزه علیه فساد اداری در تمام ادارات، غرض جلوگیری و مبارزه مؤثر علیه فساد اداری.
۲ – مراقبت ازاجراآت ادارات در مورد قضایای فساد اداری.
۳ – ارزیابی تطبیق تدابیر اتخاذ شده در امر اصلاح اداره و مبارزه علیه فساد اداری از طرف ادارات.
۴ – تأمین شفافیت در اجراآت ادارات جهت حصول اطمینان از حساب دهی .
۵ – ایجاد اداره و مدیریت سالم امور عام المنفعه بر مبنای صداقت وظیفوی و مسئولیت حسابدهی.
۶ – حراست از ملکیت های عامه واشخاص.
۷ – تحکیم و تعمیم حاکمیت قانون.
وظایف و صلاحیت های ادارۀ عالی مبارزه علیه فساد اداری:
باصدور فرمان شماره (۶۱) مؤرخ ۲۷ \ ۱۲ \ ۱۳۸۸ ه ش و حکم شماره (۹۸۷) مؤرخ ۱۲\۲\۱۳۸۹ ه ش مقام عالی ریاست جمهوری اسلامی افغانستان، به تأسی از حکم قانون اساسی، سفارش های کنفرانس لندن و رعایت میثاق های بین المللی به خصوص میثاق مبارزه علیه فساد اداری به منظور مبارزه علیه فساد اداری، به اداره‌ی عالی مبارزه علیه فساد اداری صلاحیت های بیشتری تفویض گردید که بر مبنای آن به کارمندان مسلکی این اداره حیثیت مامور ضبط قضایی اعطا شده است.
وظایف و صلاحیت های اداره‌ی عالی مبارزه علیه فساد اداری:
۱ – نظارت بر تطبیق ستراتژی و طرزالعمل اصلاح اداره و مبارزه علیه فساد اداری.
۲ – پیشنهاد به رییس جمهوری در مورد تجدید نظر بر ستراتژی مندرج جز( ۱ ) این ماده.
۳ – طرح پلان و پروگرام جهت نظارت بر تطبیق ستراتژی اصلاح اداره و مبارزه علیه فساد اداری و ارائه آن غرض اخذ منظوری به مقام ریاست جمهوری.
۴ – انجام مطالعات لازم جهت دریافت شیوه های مؤثر و مناسب به مقصد نظارت برتطبیق ستراتژی اصلاح اداره و مبارزه علیه فساد اداری.
۵ – اتخاذ تدابیر لازم و موثر جهت از بین بردن علل و اسبابی که موجب ایجاد فساد اداری میگردد.
۶ – سفارش به ادارۀ مربوط در مورد شیوه های استفاده معقول از امکانات مادی وتخنیکی در امر جلوگیری از فساد اداری.
۷ – نظارت از اجراآت ادارات در مورد تطبیق ستراتژی مبارزه علیه فساد اداری.
۸ – ارائه یاد داشت مبنی بر اصلاح اداره و جلوگیری از فساد اداری به ادارۀ مربوط.
۹ – ارزیابی چگونگی شفافیت، شایستگی، لیاقت و عدالت درمراحل استخدام.
۱۰ – حصول اطمینان از تطبیق و رعایت قوانین، فرامین و سایر اسناد تقنینی در رابطه به مبارزه علیه فساد اداری.
۱۱ – ارائه پیشنهاد به رئیس جمهور دربارۀ متوقف ساختن امور تدارکاتی، فروش یا اجارۀ اموال یا املاک دولتی که عدم شفافیت و مؤثریت آن حین نظارت تثبیت میگردد.
۱۲ – ارزیابی مجدد اسناد بررسی شده در صورت موجودیت دلایل مؤجه.
۱۳ – مطالبۀ اسناد و معلومات مورد ضرورت از ادارات و اشخاص مندرج مادۀ هفتم این قانون.
۱۴ – ارزیابی چگونگی ساده سازی طرزالعمل های اجراآت و ادارات مندرج مادۀ ( ۷ ) این قانون.
۱۵ – رسیدگی به شکایات ناشی از فساد اداری ازطریق مراجع مربوط.
۱۶ – برقراری و توسعۀ مناسبات و توامیت ها با ادارات مماثل دول متحابه و مؤسسات بین المللی و تشریک مساعی درزمینه.
۱۷ – تدویر کورس ها، سمینارها، ورکشاپ ها و کنفرانس ها غرض ارتقای ظرفیت و مؤثریت کاری کارکنان در امر مبارزه با فساد اداری در مرکز و ولایات.
۱۸ – نشر فعالیت های سالانه ادارۀ عالی نظارت جهت آگاهی عامه.
۱۹ – ارایۀ گزارش منظم در مورد اجراآت و دست آورد های ادارۀ عالی مبارزه علیه فساد اداری به مقام ریاست جمهوری
۲۰ – سایر وظایفی که ازجانب رئیس جمهوری محول میشود.
پالیسی و ستراتژی اداره:
اداره‌ی عالی مبارزه علیه فساد اداری به حیث عالیترین نهاد رهبری کننده، نظارت کننده، همآهنگ کننده، همکار و ظرفیت دهنده با سایر نهادها، موسسات و وزارتخانه های دولت جمهوری اسلامی افغانستان به منظور رشد و انکشاف ادارات و مبارزه جدی آنها علیه فساد اداری و به وجود آوردن معیارهای عالی برای حکومت داری خوب مبنی بر شفافیت، حسابدهی، صداقت، حاکمیت قانون، عدالت، ترقی و پیشرفت می باشد. اهداف ستراتژیک این اداره را در امر مبارزه علیه فساد اداری موارد ذیل تشکیل میدهند:
کاهش و محو فساد اداری از نهادهای دولتی افغانستان
استفاده مؤثر و مثمر از منابع دولتی به نفع مردم بصورت یکسان و برابر در سرتاسر کشور
بوجود آوردن ادارۀ خدمت گزار، صادق، شفاف و عاری از هر نوع تعصبات نژادی، منطقوی، قبیلوی، لسانی و مذهبی
عرضه خدمات یکسان به سایر اقشار کشور در اسرع وقت ممکنه و حصول رضایت عامه مردم از خدمات دولتی
تآمین عدالت اجتماعی و حاکمیت قانون در سرتاسر کشور
فعالیت های عمده اداره:
• راه اندازی برنامه های تدابیری برای جلوگیری از فساد اداری و آگاهی عامه
• راه اندازی برنامه های مؤثر و عملی به منظور برخورد با مرتکبین فساد اداری و تطبیق یکسان قانون
• نظارت از تطبیق ستراتژی مبارزه علیه فساد اداری در تمامی نهادهای دولتی و غیردولتی
استقامت های کاری اداره عالی نظارت شامل موارد ذیل است:
– طرح پالیسیها و ستراتژی مؤثر علیه فساد اداری
– نظارت و ارزیابی
– جلوگیری از فساد اداری
– آگاهی عامه
– مشارکت ملی
– به وجود آوردن اعتماد در سطح بین المللی
– حاکمیت قانون
– ثبت و اشاعه دارائی های مقامات عالی رتبه
در ماده سوم قانون اداره عالی مبارزه علیه فساد اداری این گونه اطلاعات ناشی از موارد فساد اداری اند
۱- رشوت
۲- اختلاس
۳- سرقت اسناد
۴- اتلاف غیر مجاز اوراق و اسناد رسمی
۵- تجاوز از حدود صلاحیت قانونی
۶- سوء استفاده از موقف وظیفوی
۷- ممانعت در روند یا اخلال تطبیق عدالت
۸- استفاده از امکانات دولتی و اوقات رسمی در امور شخصی
۹- امتناع و استنکاف از وظیفه بدون عذر قانونی
۱۰- کتمان حقیقت
۱۱- افزایش غیر قانونی دارایی
۱۲- تزویر اسناد
۱۳- انتحال وظیفه (وانمود ساختن صلاحیت اجرا یا امتناع اموری که شخص به آن موظف نباشد)
۱۴- اخذ هر نوع تحفه به منظور اجرا یا امتناع از کار در امور مربوطه
۱۵- تعلل در اجرای وظیفه محوله
۱۶- عدم رعایت قواعد سلوکی ادارۀ مربوطه
۱۷- دخیل ساختن ملاحظات قومی، منطقوی، مذهبی، حزبی، جنسیتی و شخصی در اجرای امور محوله
۱۸- اجرا و یا امتناع سایر اعمال مندرج ستراتژی مبارزه علیه فساد اداری
